ontslag
ontslag: 10 praktische tips & nuttige informatie
Herken de voortekenen
Meestal ziet men een ontslag aankomen. Er kunnen voortekenen zijn waardoor het dreigende ontslag geen verrassing is. Wie hier alert op is, kan zich vroegtijdig op de situatie aanpassen en weloverwogen stappen ondernemen. Soms is het aankomende ontslag overduidelijk. Dat is zo als er een onoplosbaar conflict is ontstaan met de werkgever. Het kan ook zijn dat er een reorganisatie op de loer ligt, waarbij al sprake is van gedwongen ontslagen. Vervelend is het als men de dreiging niet heeft zien aankomen. Let daarom op de volgende voorbodes:Verminderd functioneren
Pas op wanneer je meerdere malen door je leidinggevende wordt aangesproken over je gedrag of houding. Er kan tijdens het functioneringsgesprek worden verteld dat je niet (meer) naar behoren functioneert. Wees nog eens extra alert wanneer bepaalde privileges worden teruggedraaid of als je verantwoordelijkheden worden afgenomen.Verhoudingen lopen stroef
Het is geen goed teken wanneer de sfeer op het werk steeds minder wordt. Er ontstaan conflicten, omdat je om informatie moet blijven vragen, men vertelt je niets meer en het wordt je steeds lastiger gemaakt je werk naar behoren uit te voeren. Je komt erachter dat er roddels over je worden verspreid. Je merkt dat je niet meer voor alle vergaderingen of andere bijeenkomsten wordt gevraagd.Het bedrijf draait verlies
Wanneer het niet goed gaat met het bedrijf en je krijgt voorstellen om eens naar andere functies (al dan niet binnen het bedrijf) te gaan kijken dan moet dat klinken als een alarmbel.Aankondiging van ontslag
Dan is het toch zover gekomen: je krijgt te horen dat je wordt ontslagen. Het is belangrijk om te weten hoe je moet handelen. Ga onder geen voorwaarde akkoord met het ontslag, ook al lijkt het een redelijk voorstel dat de werkgever doet.Je zult moeten uitzoeken of je recht hebt op een uitkering, of het ontslag wel terecht is en of de eventueel voorgestelde ontslagvergoeding wel een redelijke is. In de meeste gevallen wordt een ontslag eerst mondeling gedaan en later schriftelijk bevestigd. Vraag of de reden van het ontslag en het eventuele voorstel ook op papier gezet kan worden. Hiermee kun je naar een juridisch adviseur. Deze kan je hulp en advies geven.
Is het dreigende ontslag je al een tijd bekend, dan is het verstandig een dossier bij te houden. Beantwoord kritiek op je functioneren altijd schriftelijk als het enigszins kan. Blijf na de aankondiging van het ontslag doorwerken. De stemming is waarschijnlijk bijzonder vervelend. Het is echter belangrijk om te laten weten dat je wilt werken en dat je het niet eens bent met het ontslag. Ga daarom ook geen eigendommen inleveren zoals je laptop. Dit kan later worden gezien als een instemming in het ontslag. Dat geldt ook voor akkoord gaan met vrijstelling van werkzaamheden.
Wanneer je werkgever je de stelling voorhoudt, dat je het toch zeker zelf ook had kunnen zien aankomen, hoef je hier geen antwoord op te geven. Wimpel het af door bijvoorbeeld te zeggen, dat je daar even niet op wilt reageren.
Advies vragen
Het is verstandig om het ontslag een stap voor te zijn. Is het al een tijdje duidelijk dat je dreigt ontslagen te worden, wacht dan niet te lang met het inwinnen van deskundig advies. Je kunt advies vragen bij je rechtsbijstandverzekeraar, het Juridisch Loket, de vakbond of een advocaat. Zeker wanneer je in de onzekere fase zit, is het belangrijk iemand met kennis en verstand van zaken aan je zijde te hebben. Hoe eerder je hulp zoekt, hoe beter je positie bepaald kan worden.Een arbeidsjurist, gespecialiseerd ontslag mediator of juridisch adviseur kan een inschatting van je kansen maken en een strategie bepalen die een oplossing kan betekenen die voor jou in ieder geval het meest gunstig uitpakt. Het kan betekenen dat je niet ontslagen wordt en het conflict wordt opgelost. Het kan ook tot ontslag leiden, bijvoorbeeld met een redelijke ontslagvergoeding. Op de website van het Juridisch Loket vindt je al heel veel antwoorden op veelgestelde vragen over dreigend ontslag.
Ontslag bij ziekte
Een werkgever kan een zieke medewerker niet zonder meer ontslaan. Er zijn regels in de wet opgenomen om de werknemer te beschermen tegen een ontslag voor de duur van een aaneengesloten periode van twee jaar arbeidsongeschiktheid. Daar zitten echter ook weer andere bepalingen aan vast. Zo schrijft de wet voor dat de zieke werknemer zijn/haar medewerking moet verlenen in pogingen van de werkgever om weer aan het werk te gaan. Doet de werknemer dat niet, dan kan de werkgever alsnog overgaan tot een aanvraag voor ontslag. Het risico om tijdens een ziekteperiode ontslagen te worden, loop je wanneer je bijvoorbeeld aangeboden omscholing weigert. De werkgever kan een andere, beter passende functie in het bedrijf aanbieden. Aanvaard je deze functie niet, dan heeft de werkgever een grond (gevonden) om je te ontslaan.Een verzoek om ontslag tijdens arbeidsongeschiktheid wordt altijd beoordeeld door het CWI. Er wordt door het CWI gekeken of de ziekte een belemmering is om de functie te vervullen. Er wordt bekeken of de arbeidsongeschiktheid langer gaat duren dan 26 weken. Het CWI wil van de werkgever weten of hij voldoende alternatieve werkzaamheden heeft aangeboden die wél verricht kunnen worden, ondanks de arbeidsongeschiktheid. Vroeger waren er veel werknemers die zich op de dag van de mededeling van het ontslag ziek gingen melden. Er was destijds een wet die de werknemer dan in bescherming nam tegen het ontslag. De in 1998 ingevoerde Wet Flexibiliteit en Zekerheid heeft daar inmiddels een stokje voor gestoken.
Mocht een medewerker meer dan regelmatig wegens ziekte afwezig zijn, kan de werkgever echter ook een verzoek tot ontslag bij het CWI indienen. Hij kan de ziekte(n) niet als reden aangeven. Hij kan echter wel het verzoek motiveren door te stellen dat de afwezigheid door de ziekte(n) te veel werkdruk veroorzaakt bij de collegas die het werk steeds moeten opvangen. Het CWI zal onderzoeken wat de gevolgen zijn van het ziekteverzuim van de betreffende werknemer voor het bedrijf. Er zal worden gekeken naar de frequentie van het verzuim ten opzichte van het gemiddelde van het ziekteverzuim van de gehele organisatie. Ook zal het CWI onderzoeken of de arbeidsomstandigheid een mogelijke oorzaak van het ziekteverzuim is.
Ontslagvergoeding
Wanneer de werkgever een financiële vergoeding voor het ontslag aanbiedt, wordt dit ook wel een gouden handdruk genoemd. Deze ontslagvergoeding is bedoeld als compensatie voor toekomstig inkomstenverlies en risico (bijvoorbeeld een proeftijd in een nieuwe baan). Ga niet direct akkoord met een door de werkgever voorgestelde ontslagvergoeding, maar laat hier eerst een deskundige naar kijken. (Zie tip 3).De hoogte van de ontslagvergoeding kan zijn opgenomen in een sociaal plan. Deze kan bijvoorbeeld veel lager uitvallen dan de zogenaamde kantonrechterformule. Dit is de formule die de kantonrechter gebruikt bij het toekennen van ontslagvergoeding wanneer de ontslagprocedure via de kantonrechter loopt. De kantonrechter kijkt voor de hoogte van de vergoeding naar de lengte van het dienstverband, de leeftijd van de werknemer en de persoonlijke omstandigheden.
Een andere manier van ontslagvergoeding is de zogenoemde suppletiemethode. Hierbij wordt gekeken naar het inkomen dat de werknemer nodig heeft om van rond te komen. Het verschil tussen de WW-uitkering en het benodigde inkomen wordt dan met de suppletiemethode aangevuld.
De werknemer heeft niet altijd recht op een ontslagvergoeding. De werknemer heeft er in ieder geval geen recht op wanneer hij wordt ontslagen in de proeftijd, of na afloop van een contract voor bepaalde tijd, bij een (terecht) ontslag op staande voet, of bij faillissement van het bedrijf. Een ontslagvergoeding komt pas ter sprake wanneer het ontslag niet of nauwelijks is te wijten is aan de werknemer en het initiatief voor het ontslag genomen is door de werkgever.
Persoonlijke gronden
Wanneer de werkgever het heeft over een ontslag op persoonlijke gronden, heeft dat bijvoorbeeld betrekking op het gedrag van de werknemer. Dat kan om vele soorten ongewenst gedrag gaan, van altijd te laat op het werk komen tot intimidatie. De werkgever moet kunnen aantonen dat het gedrag regelmatig voorkomt, en is besproken met de werknemer. Meestal legt een werkgever een dossier aan, waarbij hij alle bewijzen verzamelt.Een ontslag op persoonlijke gronden kan ook worden aangevraagd als de werknemer niet wil meewerken aan een reïntegratie bij arbeidsongeschiktheid. Ook is het mogelijk dat de werknemer instructies krijgt tot het doen van bepaalde werkzaamheden, die hij weigert uit gewetensbezwaren. Als er geen ander vervangend werk is, kan een ontslag op persoonlijke gronden worden aangevraagd.
Er kan een conflict tussen de werknemer en werkgever zijn ontstaan, die niet meer kan worden opgelost. Dit kan een belemmering zijn voor de voortgang van de werkzaamheden. Men zegt dan dat een vruchtbare samenwerking niet meer tot de mogelijkheden behoort.
Ontvreemding van eigendommen van het bedrijf, ernstige overtredingen (bijvoorbeeld het zich niet houden aan dienstgeheimen) en dergelijke vormen ook een reden voor ontslag op persoonlijke gronden.
Een ontslag op persoonlijke gronden kan een nadelige uitwerking hebben, zoals sancties op de eventuele WW-uitkering. In veel gevallen ziet de uitkerende instantie het als een verwijtbaar ontslag.
Reorganisatieontslag
Een werkgever kan om verschillende redenen je ontslag aanvragen. Als het ontslag op bedrijfseconomische gronden wordt gegeven, is dat omdat de werkgever niet genoeg werk meer heeft. Het gaat er niet om of het slecht gaat met het bedrijf. Er kan sprake zijn van automatisering, waardoor er minder mensen in het bedrijf nodig zijn. De werkgever moet een aanvraag voor een ontslag om bedrijfseconomische redenen aanvragen bij het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI). Het CWI zal een uitvoerig onderzoek doen. Hierdoor duurt een dergelijke ontslagaanvraag een aantal weken. Meestal betekent een ontslag om bedrijfseconomische redenen dat er meerdere personen ontslagen worden.Gewoonlijk wordt bij een voorgenomen ontslag van meerdere werknemers een sociaal plan opgesteld. In dat plan worden een aantal zaken opgenomen voor werknemers van een bedrijf dat bijvoorbeeld wordt overgenomen door een ander bedrijf, of als een bedrijf gaat fuseren of gaat sluiten. Er is sprake van een collectief ontslag als er ten minste twintig werknemers tegelijk of binnen drie maanden moeten worden ontslagen.
Het collectief ontslag is opgenomen in het Wetboek in de Wet Melding Collectief Ontslag bij Bedrijfseconomische redenen (WMCO). Deze wet voorziet aan een aantal regels waaraan de werkgever zich moet houden. Eén van die regels is, dat de werkgever het ontslag moet melden bij het CWI. Ook moet de werkgever aan de betrokken vakbonden melding maken van het voornemen een collectief ontslag aan te vragen. De vakbonden kunnen invloed uitoefenen. Zo kunnen zij het CWI vragen een maand te wachten met het in behandeling nemen van de aanvraag, zodat zij zelf kunnen onderzoeken of er middelen zijn die het collectief ontslag kunnen voorkomen.
Werk na het ontslag
Een ontslag kan een harde klap zijn en je kunt er onzeker door worden. Er zullen vragen over gesteld worden bij de sollicitatiegesprekken. Het is daarom zeker de moeite waard om bij een dreigend ontslag al eens goed om je heen te kijken. Je hoeft bij het sollicitatiegesprek geen melding te maken van een dreigend ontslag. Uit onderzoek (van de wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid) is gebleken dat een kwart van de werknemer, die tijdens een dreigend ontslag werk zochten, al voor de daadwerkelijke ontslagdatum ander werk vonden.Het valt soms niet mee om direct een passende baan te vinden. Toch is het belangrijk direct actief een andere baan te zoeken. Hoe langer de werkloosheid duurt, hoe minder goed je positie op de arbeidsmarkt wordt. Ondanks de afwijzingen waar je mee te maken krijgt, zul je positief moeten blijven. Het is goed om een (uitvoerige) lijst met je goede kwaliteiten op te stellen. Kijk eens verder dan de branche waar je uit komt, of waarin je altijd hebt gewerkt. Vaardigheden uit de ene branche kunnen ook relevant zijn in andere branches.
Er zijn vele manieren om een geschikte baan te vinden. Schakel het internet in en neem de kranten door, ga netwerken, schrijf je in bij verschillende uitzendbureaus en stuur bedrijven open sollicitaties. Zorg dat je aan het werk komt, als is het maar tijdelijk. Je kunt vanuit een niet zo perfecte baan heel goed verder kijken.
Werkloosheidsuitkering
Om voor een werkloosheidsuitkering (WW-uitkering) in aanmerking te komen, zul je aan bepaalde voorwaarden moeten voldoen. Zo mag je niet verwijtbaar werkloos zijn geworden. In dat geval heb je er niets aan gedaan om het ontslag te voorkomen, of je hebt extra je best gedaan om ontslagen te worden. Bij de aanvraag wordt onderzocht in hoeverre je verwijtbaar bent voor het ontslag (de zogenaamde verwijtbaarheidtoets).Zodra je weet dat je ontslagen gaat worden, dien je in te schrijven als werkzoekende bij het plaatselijke Centrum voor Werk en Inkomen (CWI). De uitkering dient binnen een week na je laatste werkdag worden gedaan. Je kunt de uitkering via het internet aanvragen. Binnen vier weken krijg je een brief van het UWV met een beslissing. Hierin staat ook de hoogte van de uitkering. Als je het hier niet mee eens bent, dan is er een mogelijkheid hiertegen bezwaar in te dienen.
Een WW-uitkering duurt minimaal 3 maanden en maximaal 38 maanden. De duur en de hoogte van een WW-uitkering hangt samen met het werkverleden. De website van de UWV geeft gedetailleerde informatie over de wijze van behandelen en berekenen van de werkloosheidsuitkeringsaanvragen en eventuele uitkeringen.
Zelf ontslag nemen
Er zijn verschillende redenen waarom je zelf ontslag kunt overwegen: het werk bevalt je niet, je hebt een andere baan gevonden, of je wilt een tijd naar het buitenland. Meestal levert het indienen van een ontslag weinig problemen op. De werkgever kan je houden aan een opzegtermijn. De wettelijke opzegtermijn is één maand. Er kan in de cao of de arbeidsovereenkomst echter een langere termijn afgesproken zijn. Je kunt je ontslag schriftelijk, maar ook mondeling aankondigen. Wanneer je in je proeftijd zit, of als er reden is om op staande voet ontslag te nemen, kun je per direct vertrekken. Bij een tijdelijk contract gelden de voorwaarden in het contract. Het kan zelfs zijn dat je als werknemer verplicht bent het contract uit te dienen.Soms is het verstandig om deskundig advies te vragen voor het ontslag. Wanneer je bijvoorbeeld recht meent te hebben op een schadevergoeding. Ook is het recht op een werkloosheidsuitkering niet van toepassing, indien je zelf je ontslag neemt. Soms is er recht op een bijstandsuitkering, maar daar kunnen sancties op gegeven worden. Dat betekent dat de sociale dienst de uitkering (tijdelijk) kan verlagen. Er zijn uitzonderingen op het recht van werkloosheidsuitkering. Dat is het geval wanneer de werkgever het je bijvoorbeeld zodanig lastig heeft gemaakt, dat het een onaanvaardbare situatie zou zijn geweest om door te werken. In dat geval bekijkt het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UVW) naar de reden van het ontslag.
